Eigenbeslag wat zijn de mogelijkheden

Geplaatst door: Mathieu Vreeswijk

Het uitgangspunt in de wet is dat een schuldeiser zijn vordering op alle goederen van zijn schuldenaar kan verhalen. Blijft vrijwillige betaling uit, dan kan een schuldeiser conservatoir beslag (laten) leggen op goederen van zijn schuldenaar, om (uiteindelijk) zijn vordering voldaan te krijgen. Beslag komt in vele soorten en maten. Zo is het mogelijk om beslag te leggen op onroerend goed, roerende zaken of bijvoorbeeld op aandelen. Daarnaast is het ook mogelijk om derdenbeslag te leggen, zoals bijvoorbeeld beslag op een bankrekening. Feitelijk wordt in dat geval beslag gelegd op een vordering van de schuldeiser op de bank. 

Naast beslag onder de schuldenaar of onder een derde van die schuldenaar bestaat ook nog de mogelijkheid om beslag onder u zelf te leggen, dit wordt eigenbeslag genoemd. Wat is eigenbeslag? En onder welke omstandigheden kan deze vorm van beslag uitkomst bieden? Advocaat mr. Mathieu Vreeswijk bespreekt het eigenbeslag.

Wat is eigenbeslag?

Op grond van artikel 479h Rv heeft een schuldeiser (onder meer) de mogelijkheid om beslag te leggen op vorderingen die zijn schuldenaar op hem heeft, of uit een ten tijde van het beslag reeds bestaande rechtsverhouding rechtstreeks zal verkrijgen. Anders dan bij beslag onder derden, waarbij door de schuldeiser beslag zou worden gelegd ten laste van zijn schuldenaar onder bijvoorbeeld een afnemer, legt de schuldeiser dus beslag op een vordering van zijn schuldenaar op hemzelf. In feite is de schuldeiser in het geval van eigenbeslag dus ‘beslaglegger’ en ‘derdenbeslagene’ tegelijk. Naast eigenbeslag op vorderingen is eigenbeslag ook mogelijk op roerende zaken die de schuldeiser onder zich houdt die geen registergoederen zijn.

Verrekening, eigenbeslag en risicobeheersing

In veel gevallen zal in de situatie waarin de schuldeiser en de schuldenaar wederzijds een vordering op elkaar hebben, de mogelijkheid bestaan om beide vorderingen met elkaar te verrekenen, of anders gezegd, tegen elkaar weg te strepen. De wet biedt hiertoe, onder een aantal voorwaarden, uitdrukkelijk de mogelijkheid.

Het kan echter ook voorkomen dat verrekening niet mogelijk is omdat dit contractueel of op grond van de wet is uitgesloten. Een dergelijke situatie doet zich bijvoorbeeld voor in het geval de prestaties die partijen over en weer van elkaar te vorderen hebben, niet aan elkaar gelijk zijn. Gedacht kan worden aan de betaling van een geldsom enerzijds en het geven van een goed anderzijds.

Een ander voorbeeld van een situatie waarin eigenbeslag kan worden gelegd, is indien de schuldeiser verplicht zal worden om te betalen, maar die verplichting voor nu nog slechts toekomstig is. Dit kan zich voordoen bij nog niet vervallen huurtermijnen. In dat geval is verrekening met de eigen vordering van de schuldeiser weliswaar in de toekomst mogelijk, maar loopt de schuldeiser tot dat moment het risico dat hij wordt geconfronteerd met een derdenbeslag van een ander waardoor hij niet meer kan verrekenen en/of een schuldenaar die zijn vordering overdraagt aan een ander (cessie) waardoor de schuldeiser (in beginsel) eveneens de mogelijkheid van verrekening verliest. Door het leggen van eigenbeslag worden deze risico’s zoveel mogelijk beperkt en de positie van de schuldeiser zoveel mogelijk beschermd.

Misbruik van (proces)recht

In sommige gevallen is het leggen van eigenbeslag niet toegestaan. Dit komt omdat er voor de schuldenaar, ten laste van wie het eigenbeslag wordt gelegd, nadelige gevolgen aan dit eigenbeslag kleven. Door het leggen van conservatoir eigenbeslag op een vordering wordt de beslagen vordering als het ware bevroren, hetgeen onder meer tot gevolg heeft dat de vordering niet, ook niet met een executoriale titel, kan worden uitgewonnen. Hierdoor wordt dus effectief het verhaal van de schuldenaar (tevens schuldeiser) gefrustreerd. Indien het enkele doel van de schuldeiser die eigenbeslag legt is de executiemogelijkheden van zijn wederpartij frustreren, dan is er sprake van misbruik van (proces)recht. Misbruik van (proces)recht kan bijvoorbeeld leiden tot schadeplichtigheid.

Advocaat bij eigenbeslag

Wilt u meer informatie over de mogelijkheden van het leggen van eigenbeslag, informatie over verrekenen, of bent u zelf geconfronteerd met een eigenbeslag? Neem dan contact op met gespecialiseerd beslag- en executierecht advocaat mr. Mathieu Vreeswijk van Flinck Advocaten op telefoonnummer 020 – 26 10 234 of per e-mail: [email protected]