Wraking van een rechter: tijdens of buiten een zitting

Geplaatst door: Vincent Melens

In geruchtmakende zaken hebben we de afgelopen jaren gezien dat rechters werden gewraakt. Bekende voorbeelden komen uit het strafrecht: de zedenzaak tegen Robert M. of de strafzaak tegen Geert Wilders. Maar ook in een civiele procedure kunnen rechters worden gewraakt. Op welke gronden kan een rechter eigenlijk worden gewraakt? Advocaat mr. Vincent Melens over wraking van een rechter.

Wanneer kan een rechter gewraakt worden?

Een wrakingsverzoek kan op elk moment worden ingediend zolang er nog geen einduitspraak is gewezen.

Wraking tijdens de zitting
Een rechter kan ter zitting worden gewraakt. In dat geval wordt direct vastgelegd welke feiten en omstandigheden de aanleiding hebben gegeven voor het wrakingsverzoek. Dit wordt vastgelegd in een proces-verbaal. Vervolgens wordt de zitting geschorst en wordt het wrakingsverzoek verder behandeld door een groep geselecteerde rechters in de wrakingskamer.

Wraking buiten de zitting
Daarnaast kan een rechter worden gewraakt buiten een terechtzitting. Dat kan voorafgaand aan een zitting, maar ook na een mondelinge behandeling. In dat geval is het belangrijk dat het wrakingsverzoek wordt ingediend direct zodra de gronden voor de wraking bekend zijn geworden. Daarmee kan dus niet worden gewacht.

Situaties om de rechter te wraken

Er zijn verschillende redenen te bedenken om een rechter te wraken. In de eerste plaats kan er sprake zijn van een belangenverstrengeling van de betrokken rechter; een familieband of een nevenfunctie van de rechter kan een eerlijk proces in de weg staan. In de regel zal een rechter zich terugtrekken uit een procedure (‘verschonen’) als er sprake is van een dergelijke belangenverstrengeling. Daarnaast kunnen er inhoudelijke gronden bestaan om een rechter te wraken. De rechter zegt of doet bijvoorbeeld iets waaruit blijkt dat hij vooringenomen is of niet onpartijdig is.

Als hoofdregel wordt het wrakingsverzoek behandelend in de wrakingskamer. In bepaalde gevallen hoeft de uitkomst van een inhoudelijke wrakingsprocedure echter niet te worden afgewacht. Dat is het geval als het wrakingsverzoek op voorhand kansloos lijkt. In de rechtspraak wordt dit aangeduid als ‘kennelijk niet-ontvankelijk’. Enkele voorbeelden van gevallen van kennelijke niet-ontvankelijkheid:

1. Als het wrakingsverzoek niet door een partij is ingediend (maar bijv. een toeschouwer);
2. Het wrakingsverzoek niet is gemotiveerd;
3. Er al een einduitspraak is gedaan;
4. Of de wraking geen betrekking heeft op de betrokken rechter;

In deze gevallen kan een wrakingverzoek worden afgewezen zonder inhoudelijke behandeling.

Geen hoger beroep

Tegen een uitspraak van de wrakingskamer staat geen hoger beroep open. Het is wel mogelijk om de leden van de wrakingskamer te wraken. Daarvoor moeten er aanwijzingen zijn om te vermoeden dat de leden van de wrakingskamer niet onpartijdig of onafhankelijk zijn.

Meer informatie?

Wilt u meer informatie over wraking van een rechter? Of heeft u na het lezen van dit artikel nog vragen, aarzelt u dan niet om contact op te nemen met mr. Vincent Melens van Flinck Advocaten of mail naar: [email protected].