Forumkeuze in algemene voorwaarden

Geplaatst door: Willem van Agt

In een overeenkomst maken partijen geregeld afspraken over de bevoegde rechter in het geval van een geschil. Dit noem je een forumkeuze. Partijen wijzen op voorhand aan bij welke rechter een procedure moet worden gestart. Een forumkeuze komt ook geregeld voor in de algemene voorwaarden bij een overeenkomst. Er is dan dus niet expliciet over onderhandeld. Een forumkeuze in algemene voorwaarden kan niet rechtsgeldig zijn.

Forumkeuze

Artikel 25 lid 1 Brussel I bis-Verordening bepaalt dat een forumkeuze rechtsgeldig kan worden overeengekomen. Hiervoor dienen de partijen schriftelijk een gerecht van een lidstaat te hebben aangewezen voor de kennisneming van geschillen. Dit gerecht is dan in beginsel exclusief bevoegd. Tenzij de overeenkomst zelf krachtens het recht van die lidstaat nietig is.

Volgens vaste rechtspraak van het HvJ EU moet de geldigheid van een forumkeuze ambtshalve worden beoordeeld. Een partij hoeft dus niet zelf de ongeldigheid daarvan in te roepen. De aangezochte rechter moet zelf onderzoeken of het forumkeuzebeding daadwerkelijk het voorwerp is geweest van een wilsovereenstemming tussen partijen. Daarbij moet in elk geval zijn voldaan aan een van de door artikel 25 lid 1 onder a t/m c Brussel I bis-Verordening toegelaten vormen van een forumkeuze-overeenkomst.

Ervan uitgaande dat aan die vereisten is voldaan, is daarmee nog niet gegeven dat een forumkeuze in algemene voorwaarden is toegestaan.

Onredelijk bezwarend

In artikel 6:236 BW en artikel 6:237 BW zijn regels vastgelegd over welke algemene voorwaarden zijn toegestaan. In beginsel zien deze regels uitsluitend op de situatie waarbij een consument zich geconfronteerd ziet met algemene voorwaarden.

In artikel 6:236 BW zijn bedingen in algemene voorwaarden opgenomen die naar hun aard onredelijk bezwarend zijn. Dit is de zogeheten zwarte lijst. In artikel 6:237 BW zijn bedingen in algemene voorwaarden opgenomen die ‘vermoed’ worden onredelijk te zijn ten aanzien van een consument. Dit is de grijze lijst. Dit betekent dat de rechter van de onredelijkheid uitgaat, tenzij kan worden aangetoond dat de voorwaarde niet onredelijk is. Onredelijk bezwarende voorwaarden kunnen succesvol worden vernietigd.

Een forumkeuzebeding dat in de algemene voorwaarden is opgenomen komt voor op de zwarte lijst van artikel 6:236 BW. Sub n vermeldt een beding dat een andere rechter aanwijst dan degene die volgens de wet bevoegd zou zijn. Dat maakt een forumkeuze in algemene voorwaarden dus naar zijn aard onredelijk bezwarend.

Daar bestaat een uitzondering op. Als de wederpartij een termijn wordt gegund van tenminste een maand om voor de volgens de wet bevoegde rechter te kiezen. Deze termijn vangt aan op het moment dat de gebruiker van de algemene voorwaarden zich beroept op de forumkeuze.

Een forumkeuze in algemene voorwaarden kan dus ten aanzien van consumenten onredelijk bezwarend zijn. En dus worden vernietigd. Maar er bestaan uitzonderingen op. Een goede formulering is dus van belang.

Reflexwerking

Hiervoor is aangegeven dat uitsluitend een consument een beroep op artikel 6:236 en 6:237 BW toekomt. Dat weerhoudt kleine ondernemingen er niet van om nog wel eens een indirect beroep op reflexwerking van artikel 6:236 en 6:237 BW te doen. Indien zij zich geconfronteerd zien met een in hun ogen onredelijk bezwarend beding. Een enkele keer slaagt dit ook.

De reflexwerking betekent dat ook kleine partijen die zich niet op professioneel niveau bezighouden met het sluiten van overeenkomsten een voorwaarde kunnen vernietigen. Dit met een beroep op het feit dat een beding in de algemene voorwaarden voorkomt in artikel 6:236 of 6:237 BW.

Vragen over een forumkeuze of andere algemene voorwaarden?

Heeft u vragen over een forumkeuze? Of een vraag over andere algemene voorwaarden? Of de rechtsgeldigheid daarvan? Neemt u dan gerust contact op met advocaat Willem van Agt van Flinck Advocaten, via telefoonnummer 020 – 26 10 234 of e-mail: [email protected].